In Nederland wil het nog wel eens behoorlijk waaien, zeker wanneer je aan de kust woont. Hoe ontstaat het eigenlijk precies? En wat is de meest voorkomende windrichting in ons land?

Nederland windland

De wind in de rug hebben is erg leuk, maar helaas heb je hem ook regelmatig tegen. Wind kan nuttig zijn, voor het opwekken van energie of het varen met zeilboten. Maar het kan ook vervelend zijn. Bij harde storm, bosbranden of op het strand wanneer de wind allemaal zand in je eten blaast. Gelukkig kunnen we dus ook winst halen uit deze windkracht met bijvoorbeeld windmolens. Aangezien Nederland aan de westkant en het noorden aan de kust ligt, hebben we vaak een harde wind om de oren.

Wat is wind precies?

Wind kun je niet vastpakken, maar je ‘ziet’ en voelt de wind overal om je heen. De wind doet de bomen bewegen of zorgt ervoor dat je druk voelt als je tegen de wind in fietst. Het ontstaan van wind heeft alles te maken met die druk. Wind is namelijk lucht die vanwege drukverschillen van de ene naar de andere plek beweegt. Wind is dus bewegende lucht, maar dat wisten we wel. Maar hoe kan het nou dat die lucht beweegt?

Er is namelijk een aansturende kracht van de wind: en dat is de zon. Verrassend waarschijnlijk! Maar de verschillen die er zijn op aarde hebben te maken met de kracht van de instraling van de zon. Die instraling is rond de evenaar nu eenmaal groter dan op de polen vanwege de stand van de aarde. Zo ontstaan er verschillen in luchttemperaturen. De lucht boven Nederland heeft een andere temperatuur als de lucht boven Egypte bijvoorbeeld.

Hoe ontstaat wind?

Dat brengt ons bij het daadwerkelijke ontstaan van wind. De instraling van de zon staat aan de basis van het ontstaan van wind. Die instraling is het grootst in de tropen. Hierdoor stijgen warme luchtdeeltjes op, waardoor een lagedrukgebied ontstaat. Op die manier is er op elke plaats een andere luchtdruk. Lucht verplaatst zich van hoge druk naar lage druk, en dus ontstaat er wind. Door de drukverdeling op aarde dus. Dit verplaatsen van hoge druk naar lage druk gaat niet rechtstreeks, maar met een bocht door de draaiing van de aarde. Dit heet het Corioliseffect. Het verschil in druk bepaalt ook meteen de verschillende windsnelheden.

Wat is de meest voorkomende windrichting in Nederland?

Er zijn heel veel metingen gedaan naar hoe de wind zich gedraagt in Nederland. De meest voorkomende windrichting in Nederland is zuidwest. Er is zelfs onderzoek gedaan naar de gemiddelde windsnelheid in ons land. Daarbij wordt het verschil tussen het binnenland en de kust meteen duidelijk. Het jaargemiddelde voor het binnenland ligt namelijk rond de 8 kilometer per uur, terwijl dat voor de kust tot 20 kilometer per uur is! Wanneer je in het Noorden of Westen van Nederland woont kun je rekenen op de hardste wind, en wanneer je in het Oosten en Zuidoosten woont heb je het minst last van de windkracht.

Wind meten

De wind wordt gemeten op een mast met een anemometer of windmeter. Dit meetinstrument werd in 1846 voor het eerst gebruikt door astronoom Thomas Romney Robinson. De meters worden meestal geplaatst op een hoogte van tien meter. In een volgebouwd land zoals Nederland is het soms moeilijk om de juiste meting te doen op die hoogte. De wind wordt dan gehinderd door gebouwen of bomen. Daarom hangen deze meters in Nederland vaak hoger. Bijvoorbeeld op twintig meter hoogte in De Bilt. Om juiste adviezen te geven, vaak als het stormt, komt die informatie van digitale weerstations die continu informatie geven over de wind. Zo kan het KNMI nauwkeurig meten hoe hard het waait.

Wanneer is er sprake van storm?

Sinds het meer en ook harder waait, heeft Nederland ook te maken de toename van stormen. De wind wordt bepaald over een periode van tien minuten. Actuele informatie tijdens een storm gaat over het tien minuten gemiddelde of kortdurende windstoten. Voor klimatologische statistieken en vergelijking van stormen wordt gebruik gemaakt van uurgemiddelden. Een zware storm heeft gemiddelde windsnelheden van windkracht 10 over een uur genomen. Dat wil zeggen tussen de 89 en 102 kilometer per uur. Een zware storm heeft een windsnelheid van gemiddeld 103 tot 117 km/h. Men spreekt van een orkaan als het gemiddelde boven de 118 km/h uitkomt.

Toename en afname van wind

In de afgelopen tien jaar is het weer harder gaan waaien. Dat is natuurlijk mooi voor die extra windenergie. De onderzoekers die dit bevestigden denken echter ook dat er straks weer een afname van wind zal komen. In de jaren ’80 was dit namelijk ook al het geval. Het waaide toen minder hard. Dat tij is ook weer gekeerd. Te zien in de resultaten van de afgelopen tien jaar. De toename zal naar alle waarschijnlijkheid nog wel even duren.

Wetenschappers weten nog niet waarom wind toeneemt. Een theorie noemt als oorzaak meer verstedelijking. Maar het feit dat de aarde daardoor ruwer van oppervlakte wordt, is nog niet als voldoende gezien om de windtoename te verklaren. De harde wind is dan ook niet overal. Met name landinwaarts valt de wind nog mee. Op zee en boven de oceaan waait het wel harder. Er wordt daarom ook verder gekeken naar meer mogelijkheden met windmolens op zee.

Mocht je nog twijfelen of je de komende jaren wil investeren in energie, dan is windenergie de juiste keus om mee in zee te gaan. Alle voorspellingen zijn in ieder geval positief!