De aanleiding

De Telegraaf opende dinsdag met een waarschuwing: laad smartphone, tablet of laptop nooit ’s nachts op. En laad ze ook niet thuis op als je zelf de deur uitgaat. De oplader kan oververhit raken zodat de kans op brand sterk toeneemt. In een vervolgartikel stelde de krant dat „een oververhitte accu of batterij” van een smartphone, laptop of tablet „een van de belangrijkste oorzaken van een woningbrand” is.

Waar is het op gebaseerd?

De krant haalde de vers gepubliceerde Risicomonitor Woningbranden 2017aan, opgesteld door de brandweer en het Verbond van Verzekeraars. De monitor is een verzameling cijfers over branden in 2016. Zoals het aantal keer dat een brand in een woning leidde tot het indienen van een claim bij de verzekeraar, de zogenoemde ‘brandclaim’ (ruim 103.000). Maar ook: het aantal doden bij woningbranden (47). In het persbericht van de brandweer bij de monitor staat dat „de helft van het aantal woningbranden wordt veroorzaakt door elektrische apparaten.” Meest uitvoerig aan bod in het persbericht komen de smartphones en tablets. Als die zijn opgeladen, „is het verstandig meteen de stekker uit het stopcontact te halen”, adviseren brandweer en verzekeraars. De vraag of een oververhitte accu van telefoon en tablet een van de belangrijkste oorzaken van een woningbrand is, beantwoordt het persbericht niet. De vraag is: wordt die bewering van De Telegraaf elders wél gestaafd?

En, klopt het?

Verzekeraars ontwaren een trend, zoveel is zeker. Schade-experts merken dat accu’s, heet van overdadig opladen, „steeds vaker” de oorzaak van een brand zijn, zegt woordvoerder van het Verbond van Verzekeraars Rudi Buis. Logisch, zegt hij: we zijn de afgelopen tien jaar massaal aan de smartphone en tablet gegaan. Die moeten worden opgeladen, en dat ’s nachts doen lijkt handig.

Maar cijfers over het aantal branden veroorzaakt door een oplader ontbreken. „Dat wordt niet bijgehouden”, zegt Buis. Hij herhaalt wat de brandweer zegt: dat ongeveer de helft van de branden wordt veroorzaakt door elektrische apparatuur. Cijfers over brand uit opeenvolgende jaargangen van het boekwerkje Brandweerstatistiek van het CBS bevestigen die claim.

Maar elektrische apparatuur: dat is uiteraard meer dan de oplader van een smartphone alleen, zegt Buis. Alles met een stekker behoort tot die categorie. Tosti-ijzer. Wasdroger. Magnetron. Frituurpan.

Opvallend is, dat zowel brandweer als het CBS in rapporten en ander communicatiemateriaal van de afgelopen jaren eerder ándere elektronische apparaten dan de oplader aanwijzen als brandgevaarlijk. In een recente folder van de brandweer: „De droger staat met stip op de eerste plaats van elektrische apparaten die brand kunnen veroorzaken”. De Brandweerstatistiek van het CBS in 2013 noemde frituurpan, televisie en fornuis. Of neem woningbranden waarbij doden vallen: de meeste fatale branden van 2016 begonnen überhaupt niet bij een elektrische apparaat, zo blijkt uit het Jaaroverzicht fatale woningbranden 2016 van het Instituut Fysieke Veiligheid. Onvoorzichtigheid bij roken was met een aandeel van 19 procent de meest voorkomende oorzaak van dodelijke branden. Op twee: ‘de technische oorzaak van apparatuur’ (13 procent). Opladers hoorden daar in 2016 niet bij, zo blijkt. Boosdoeners waren onder meer een tafelcontactdoos, een tv en een „vochtige oplaadbare tondeuse”. Beweren dat juist de oplader van smartphone en tablet behoren tot het meest riskante elektrische apparatuur, sterker, dat de accu behoort tot een van de belangrijkste oorzaken van woningbranden, noemt Buis dan ook „te gortig”.

Conclusie

Branden in woningen zijn in de helft van de gevallen terug te voeren op elektrische apparaten. Maar de oplader van mobiel en tablet vormen in elk huis slechts een fractie van de elektrische apparatuur. Cijfers over smartphonebranden ontbreken. Wij beoordelen de stelling als ongefundeerd.